Rozwód, władza rodzicielska, kontakty i alimenty

Legionowo adwokatRozwiązanie małżeństwa – rozwód

Podstawową kwestią dla zasadności wniesionego powództwa jest ustalenie przez właściwy miejscowo Sąd Okręgowy (zawsze), iż nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia małżonków. Pożycie małżonków to ogół więzi między małżonkami istniejących w sferze duchowej (uczucia), fizycznej (współżycie) i gospodarczej (wspólne gospodarstwo domowe np wspólne zakupy).

Zupełność wystąpi, gdy wszystkich te więzi wygasły, a trwałość, gdy na tle konkretnej sprawy nie budzi wątpliwości, iż powrót małżonków do pożycia już nie nastąpi. W praktyce Sąd czasem widzi widoki na utrzymanie małżeństwa i wówczas może skierować strony do mediacji, choć w rzeczywistości rzadko się jednak zdarza, aby takie widoki były. Niemniej rozmowa z udziałem mediatora, daje szanse rozwiązania bieżących spornych kwestii takich jak choćby uregulowanie kontaktów z dziećmi lub korzystanie ze wspólnego mieszkania bądź wysokości alimentów.

Czy rozwód zawsze nastąpi?  Nie. Rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków (tzn. wpłynie negatywnie na zdrowie psychiczne dzieci) albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (np. powód chce rozwodu z małżonkiem który stał się kaleką i wymaga opieki). W praktyce przepis ten praktycznie martwy.

Czy brak zgody drugiego małżonka na rozwód przesądza o braku rozwodu? Nie. Rozwód nie jest dopuszczalny jedynie, jeżeli żąda go tylko małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, ale i wówczas Sąd może uznać, że odmowa zgody jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Podobnie jeśli jeden z małżonków wnosi o orzeczenie separacji.

Ponadto Sąd zawsze bada, który z małżonków ponosi winę, ale na zgodne żądanie małżonków zaniecha orzekania o winie w wyroku. Kwestia winny ma znaczenie przy orzekaniu o kosztach postępowania (opłata od pozwu – 600 zł i koszt udziału pełnomocnika) oraz ma wpływ na obowiązek alimentacyjny na rzecz małżonka po ustaniu małżeństwa. Otóż małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku (brak środków do życia), może żądać dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym jego usprawiedliwionym potrzebom oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym od drugiego.

Natomiast jeśli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i istotnie pogorszyła się sytuacja materialna małżonka niewinnego (żyje na niższym standardzie niż wcześniej), to Sąd może orzec, że ma przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, choćby ten nie znajdował się w niedostatku.

Art. 58. § 1. W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.
§ 1a. W braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia.

§ 1b. Na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem.

§ 2. Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka. Na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym rozwód orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe.

Istotne kwestie:

Eksmisja byłego małżonka – Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 11 sierpnia 1998 r.( sygn. akt II CKN 329/98): wypadek wyjątkowy, o jakim mowa w art. 58 § 2 zdanie drugie kro, może wystąpić również w sytuacji, gdy rażąco naganne zachowanie się małżonka wobec drugiego małżonka, uniemożliwiające dalsze wspólne zamieszkiwanie rozwiedzionych małżonków, wprawdzie już ustało, jednak w dalszym ciągu istnieje zagrożenie wystąpienia takiego zachowania.

Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 9 czerwca 1975 r. (sygn. akt III CRN 155/75): okoliczność, że obowiązek alimentacji dzieci został uregulowany prawomocnym wyrokiem przed wszczęciem sprawy o rozwód, nie zwalnia sądu orzekającego rozwiązanie małżeństwa od rozstrzygnięcia tej kwestii w wyniku rozwodowym. Jednakże, jeśli w tym zakresie nie zaszła zmiana stosunków, sąd ten powinien stwierdzić w sentencji, że świadczenia alimentacyjne są określone w poprzednio wydanym wyroku. W razie natomiast zmiany stanu faktycznego, uzasadniającego modyfikację wysokości alimentów, sąd orzekający rozwód powinien nawiązać do wyroku zasądzającego alimenty, aby uniknąć w ten sposób wątpliwości przy egzekucji.

Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 25 sierpnia 1981 r.  (sygn. akt III CRN 155/81): sąd rozstrzygając o władzy rodzicielskiej powinien kierować się przede wszystkim dobrem dziecka oraz interesem społecznym, a nie interesem jednego czy obojga rodziców.

Brak jest podstaw prawnych – w świetle art. 58 kro – do orzekania w procesie rozwodowym o świadczeniach alimentacyjnych od męża matki dziecka przypadających małoletniemu dziecku, jeżeli nie pochodzi ono od męża matki dziecka. W procesie rozwodowym sąd orzeka z urzędu o alimentach tylko dla dzieci pochodzących z rozwodzącego się małżeństwa. Dziecko może żądać świadczeń alimentacyjnych od męża swojej matki, nie będącego jej ojcem (art. 144 § 1 kro), jeżeli odpowiada to zasadom współżycia społecznego, lecz z takim roszczeniem może wystąpić tylko dziecko (ew. reprezentowane przez przedstawiciela ustawowego) w odrębnym procesie (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 8 sierpnia 1973 r. (sygn. akt III CRN 167/73).

Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 13 lipca 1987 r. (sygn. akt III CZP 40/87): na zmianę nazwiska dziecka w trybie administracyjnym potrzebna jest zgoda ojca mimo ograniczenia jego władzy rodzicielskiej bez względu na zakres obowiązków i uprawnień określonych w wyroku rozwodowym w trybie art. 58 § 1 zdanie drugie kro.

W wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 6 maja 1981 r. (sygn. akt III CRN 69/81) stwierdzono, że postępowanie małżonka, które stanowi zagrożenie dla spokoju i zdrowia pozostałego małżonka czy małoletniego dziecka może być uznane za rażąco naganne w rozumieniu art. 58 § 2 zd. 2 kro dopiero wtedy, kiedy obciąża go nie tylko postępowanie stanowiące zagrożenie dla spokoju i zdrowia wspomnianej osoby (wspomnianych osób) lecz także – przyczyna tego postępowania.

Dodatkowe informacje:

Podział majątku wspólnego małżonków po rozwodzie

Sytuacja prawna w zakresie zaspokajania potrzeb rodziny

Kancelaria Adwokacka

Następny artykuł Poprzedni artykuł
tel. kom. 664 176 197

kancelaria@dziurkiewicz.eu


Adres:
Łukasz Dziurkiewicz
Kancelaria Adwokacka
Aleja Niepodległości 12 lok. 40
39-300 Mielec

Godziny urzędowania:
pon.-pią. 10.00-18.00

Przelewy: Bank Pekao S.A. nr rachunku:
85 1950 0001 2006 0151 9718 0002
kod SWIFT Bank Pekao S.A. : PKOPPLPW