Sprawiedliwość to stała i niezmienna wola oddania każdemu tego, co mu się należy.

Koncepcji sprawiedliwości jest wiele. W Preambule do Konstytucji została wyliczona wśród naczelnych zasad, bowiem Konstytucja została uchwalona jako prawa podstawowe dla państwa, a oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, przy współdziałaniu władz, dialogu społecznym. Zatem sprawiedliwość jest punktem podstawą polskiego porządku prawnego.

Stąd sprawiedliwość w wymiarze sądownictwa powinna przejawiać się skonkretyzowaniem i realizowaniem norm prawnych w celu ochrony zasad prawa, tzn. każdemu według jego prawa. Według art. 45 Konstytucji każdy ma prawo do sprawiedliwego rozpatrzenia jego sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, bezstronny, niezawisły sąd. Zatem wyroki powinny być sprawiedliwe.

Elementem zasady sprawiedliwości jest zasada prawa strony do wysłuchania. Naruszenie tej zasady jest naruszeniem nie tylko Konstytucji, ale również art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, a skutkiem winną być stwierdzenie, iż dana sprawa nie została rozpoznana. Prawo do wysłuchania to jednocześnie możliwość przedstawienia swoich racji oraz zgłaszania wniosków dowodowych, a także osobisty udział strony (uczestnika) przy czynnościach. Zatem rozpoznanie sprawy następuje tylko wtedy, gdy sąd ma możliwość poznania stanowiska obu stron postępowania i rozważenia wszystkich ujawnionych twierdzeń.

Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 5 czerwca 2013 r. (sygn. akt I ACa 418/2008) zauważył, iż prawo do sadu ujmowane jest przede wszystkim jako zasada konstytucyjna, kształtująca relacje obywatel organy władzy publicznej, w ramach których korelatem prawa „każdego” jest obowiązek ustawodawcy i organów władzy stosujących prawo zapewnienia warunków umożliwiających sprawiedliwe i jawne rozpatrzenie sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły w znaczeniu określonym art. 178 ust. 1 Konstytucji RP sąd (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP), z uwzględnieniem zakazu zamykania drogi sądowej do dochodzenia naruszonych wolności i praw (art. 77 ust. 2 Konstytucji RP). Konstytucyjne ujęcie ww. zasady wskazuje na powszechność prawa do sądu z punktu widzenia podmiotowego, aktualizującego się z chwilą, gdy korzystanie z innych praw oraz wolności napotyka na trudności.

adwokat Legionowo